Czas brania odpowiedzialności za przyszłość. Podsumowanie Element Urban Talks

Dynamiczne zmiany na świecie sprawiają, że miasta znajdują się w ciągłych procesach transformacji, a wraz z nimi wszystkie czynniki, jakie na miasto wpływają. W obliczu toczących się przemian gospodarczych, klimatycznych i demograficznych podejmowane dziś przez architektów decyzje kształtują nie tylko dzisiejszą codzienność, ale i świat jutra.

Podsumowanie trzeciej edycji konferencji Element Urban Talks

Warto stawiać pytania o sens architektury i działań projektantów, wskazując możliwe scenariusze przyszłości. Znajdujemy się w bardzo istotnym momencie historii. Toniemy w śmieciach, plastiku, bez opamiętania wykorzystujemy naturalne zasoby. Krótkowzroczność może mieć katastrofalne konsekwencje. Dlatego tegoroczna edycja Element Urban Talks, wydarzenia o świadomym projektowaniu otoczenia współczesnego człowieka, przebiegała pod hasłem ODPOWIEDZIALNOŚĆ.

Architekci wobec wyzwań świata

Zuzanna Skalska, analityczka trendów i dyrektor programowa konferencji zarysowała szeroki horyzont współczesnych trendów i działań projektantów, otwierając wątki, o których mówili kolejni goście. Podążając za myślą, że zmiana myślenia zaczyna się u podstaw zrozumienia naszej roli w społeczeństwie, inspirowała do szukania sposobów na ucieczkę z utartych ram myślenia.

Mateusz Halawa, kierownik zespołu humanistyki i nauk społecznych School of Form Uniwersytetu SWPS, podzielił się swoimi spostrzeżeniami i badaniami na temat polityczności gestu projektowania i roli projektanta w kształtowaniu przyszłości. Dziś borykamy się z problemami, z jakimi wcześniej nie mieliśmy do czynienia. Projektowanie to nie tylko działanie w przestrzeni ale i język jakim opisujemy zjawiska, determinujący ich rozumienie i dalsze działania. Z perspektywy socjologa Mateusz Halawa uświadamiał, jak bardzo humanistycznym działaniem jest projektowanie.

Ten sam wątek poruszyła dziennikarka i krytyczka designu, Laura Traldi, dodając, że mamy do czynienia z „kryzysem wizji” – śmiałych idei stworzonych poprzez zrozumienie zjawisk współczesnego świata, skoncentrowane na długofalowej przyszłości. Odpowiedzialność według Traldi jest gotowością do podjęcia ryzyka, próbowania nowych rzeczy, ale i przewidywania konsekwencji i umiejętności przyznania się do błędów. Traldi stawia tezę, że projektowanie przyczyniło się do przyspieszenia zmian klimatu, podając za przykład przedmioty elektroniczne zaprogramowane po to, aby w odpowiednim czasie zestarzały się i zostały wymieniane na nowe.

Wątek odpadów i odpowiedzialności przemysłu budowlanego, emitującego znaczną ilość gazów cieplarnianych omówił Marcin Szczelina, kurator i krytyk architektury, twórca wystawy „Ośmieceni”. O skutkach konsumpcjonizmu i gospodarki opartej o wzrost mówił również kurator tegorocznej edycji Oslo Architecture Triennale. Phineas Harper stawia interesującą i kontrowersyjną tezę, w dobie wzrastającego w niekontrolowany sposób globalnemu ociepleniu, to może być najlepszy czas dla architektów. Zamiast gospodarki nastawionej na więcej można myśleć o architekturze postwzrostu (degrowth), zmniejszającą ilość przyrostu dóbr materialnych.

Paulina Grabowska, założycielka studia NAS-DRA, podzieliła się wizją supernaturalnej przyszłości, tym w jaki sposób zanieczyszczenia mogą stać się zasobami. Dwutlenek węgla, plastik, czy niektóre elementy smogu mogą być wykorzystywane przy pomocy istniejących technologii jako zasoby w walce ze zmianami klimatycznymi, brakiem surowców naturalnych i żyznych gleb.

Od wizjonerskich idei po praktyczne rozwiązania

Artur Jerzy Filip, urbanista i badacz miast, mówił o odpowiedzialności za przestrzeń publiczną i oddolnym organizowaniu się lokalnych gospodarzy, podając za przykład warszawski Plac Defilad. Szymon Hanczar, projektant wnętrz, dzielił się swoimi doświadczeniami z 2008 roku, kiedy urządził sobie mieszkanie na 13 m² i swoimi badaniami na temat minimalnych przestrzeni do życia. Dzisiaj małe przestrzenie mieszkalne mogłyby być odpowiedzią na problemy demograficzne i zagęszczanie się miast, pozostaje kwestia psychicznego komfortu życia w takiej kubaturze.

Maciej Rydz z JEMS Architekci i Szymon Kloska z Krakowskiego Biura Festiwalowego przedstawili eksperymentalny projekt Centrum Literatury i Języka Planeta Lem, który już za parę lat ma powstać w Krakowie. Egbert Fransen, dyrektor Festiwalu We Make The City opowiedział, jak budować miasto przyszłości poprzez czerpanie z przeszłości i tworzenie nowej wartości na podstawie już istniejącej infrastruktury, podając za przykład amsterdamski Pakhuis de Zwijger.

Arne Libjers, partner w studio Mecanoo opowiadał o relacjach, jakie przestrzeń tworzy z jej użytkownikami i podnoszeniu jakości życia poprzez projektowanie z myślą o kreowaniu środowiska.

Element Urban Talks, 29.11 – 01.12.2019, Nowohuckie Centrum Kultury, al. Jana Pawła II 232, Kraków

Partnerzy: Grupa Geberit, Fundacja Piękna Polska, Nowohuckie Centrum Kultury, Barlinek, Sol Broker, Signify, Wacom, BoConcept, PURO Hotels, British Council, Urząd Miasta Krakowa, Sztuka Do Rzeczy czyli Dizajn w Krakowie