Pakowanie próżniowe – co warto wiedzieć o hermetycznym pakowaniu żywności, ubrań i pościeli?

Pakowanie próżniowe nie bez powodu staje się coraz bardziej popularne. Co daje pakowanie próżniowe? Przede wszystkim znacząco przedłuża czas przydatności produktów do spożycia. Warto zatem rozważyć, jaką pakowarkę próżniową kupić do domu. Szybko się okaże, że przyda się nie tylko do próżniowego pakowania żywności, ale i ubrań i pościeli. Na czym polega pakowanie hermetyczne i jakie są jego zalety i wady? Sprawdź w naszym poradniku.

1. Na czym polega pakowanie próżniowe?
2. Co można pakować w worki próżniowe?
3. Jak próżniowo pakować żywność?
4. Jak pakować próżniowo ubrania i pościel?
5. Pakowanie próżniowe – wady i zalety
6. Czy pakowanie próżniowe jest zdrowe?
7. Jakie urządzenie do pakowania próżniowego w domu wybrać?

Na czym polega pakowanie próżniowe?

Jak wiadomo, tlen w dużej mierze odpowiada za psucie się żywności, zmianę jej smaku, rozwój pleśni, wysychanie, jełczenie czy utlenianie witamin. Gdy jego ilość w szczelnym opakowaniu zostaje ograniczona, produkt przez dłuższy czas zachowuje świeżość, ładny zapach, odpowiednią konsystencję i wartości odżywcze. Pakowanie próżniowe (vacuum packaging, VP) to jeden z najlepszych sposobów zabezpieczania żywności. W metodzie tej produkt umieszcza się w szczelnym opakowaniu foliowym, następnie zmniejsza panujące wewnątrz ciśnienia poprzez redukcję ilości tlenu i podniesienie ilości CO2, a na koniec pojemnik hermetycznie się zamyka.

Kluczowe dla pakowania próżniowego pojemniki przybierają bardzo różną formę – mogą to być specjalne torebki, worki i folie albo słoiki i pudełka wykonane ze szkła, plastiku lub stali nierdzewnej. Opakowania te muszą się cechować odpornością na uszkodzenia, podatnością na zgrzewanie, właściwościami przeciwskraplającymi oraz niską przepuszczalnością dwutlenku węgla, tlenu i pary wodnej. Do przechowywania żywności najczęściej stosuje się opakowania wykonane z laminatu celofanu z polietylenem, laminatu PET/PE, laminaty PA/PE oraz folie PET i PA w postaci rękawów.

Co można pakować w worki próżniowe?

Pakowanie próżniowe przede wszystkim – choć nie tylko – służy utrwalaniu żywności. W ten sposób możesz przechowywać właściwie wszystkie produkty, ale musisz wziąć pod uwagę fakt, że każdy z nich będzie miał inny termin przydatności do spożycia. Dzięki tej metodzie bez problemu przechowasz surowe mięsa i wędliny, surowe i wędzone ryby, sery, ziarna, owoce, przetworzone warzywa, gotowe dania, zupy i sosy, dania piekarskie i cukiernicze, a nawet… wino. Pakowanie próżniowe sprawdza się również w przypadku przechowywania pościeli i ubrań. Służy ono wtedy głównie zmniejszeniu objętości materiałów i lepszemu wykorzystaniu przestrzeni, ale chroni też materiały przed kurzem, wilgocią, sierścią i roztoczami.

Jak próżniowo pakować żywność?

Żywność, którą chcesz zapakować próżniowo, musi być świeża, czysta, schłodzona oraz jak najlepiej osuszona – zachowanie tych reguł pozwoli na pełne wykorzystanie możliwości tej metody przechowywania. Mięsa, ryby, owoce i warzywa przed zapakowaniem dokładnie umyj i wytrzyj. Zupy i sosy przelej do osobnego woreczka i ułóż pionowo w zamrażarce. Gdy płyny zamarzną, przełóż je do worka próżniowego i zgrzej.

Największą popularnością cieszy się pakowanie próżniowe w folii lub plastikowych woreczkach. Do tego celu potrzebna jest zgrzewarka (pakowarka) próżniowa z funkcją wypompowywania powietrza. Jeśli korzystasz z folii, odmierz potrzebny kawałek z rolki i zgrzej jeden brzeg. W środku umieść wybrany produkt, a drugą stronę folii włóż do pakowarki, która odsysa tlen i zgrzewa opakowanie. Możesz również skorzystać z gotowych worków próżniowych, które są dostępne w różnych rozmiarach. Część z nich jest wyposażona w specjalne taśmy absorbujące nadmiar cieczy, szczególnie przydatne w przypadku pakowania mięs. Warto sięgnąć po folię i torebki, które można wkładać do mikrofalówki lub wykorzystywać w gotowaniu sous-vide, polegającym na długim gotowaniu hermetycznie zapakowanych produktów w niskiej temperaturze. Technika ta popularna wśród francuskich szefów kuchni jest ceniona ze względu na aromat, smak i soczystość przygotowanych potraw.

Do pakowania próżniowego mogą też posłużyć specjalne słoiki, pojemniki i garnki, stanowiące rozwiązanie bardziej ekologiczne niż jednorazowa folia. Można w nich przechowywać chociażby miękkie owoce (np. truskawki), mieszanki sałat, ziarna kaw i susz herbaciany, a także marynować mięsa. Po zamknięciu pojemnika należy odessać z niego powietrze za pomocą ręcznej pompki lub wężyka dołączanego do pakowarki próżniowej. Dzięki niemu możesz także przedłużyć przydatność wina. Niedopity alkohol szybko traci smak i zapach, nawet jeśli zamkniesz butelkę zapasowym korkiem. Za pomocą wężyka z napoczętej butelki możesz odessać powietrze i ponownie szczelnie zakorkować wino – aż do kolejnego spożycia.

Jak pakować próżniowo ubrania i pościel?

Do pakowania ubrań i pościeli służą worki wielorazowego użytku wykonane z twardego i wytrzymałego plastiku. Część z nich jest wyposażona w wieszaki, dzięki czemu możemy zawiesić je w szafie. Przedmioty, które umieszczasz w worku próżniowym powinny być suche i czyste, dokładnie złożone i ułożone jeden na drugim – należy pilnować, aby nie przepełnić worka i nie wkładać do niego rzeczy krzywo. Po umieszczeniu ubrania lub pościeli w opakowaniu zamknij je przy użyciu suwaka, a do specjalnego zaworu przyłóż rurę włączonego odkurzacza. Za jego pomocą odsysaj powietrze ze środka, a następnie zakręć zawór. Objętość worka z zawartością zmniejszy się aż o ¼ rozmiaru.

Pakowanie próżniowe – zalety i wady

Zalety pakowania próżniowego:

• Wydłużenie okresu przechowywania, a co za tym idzie zmniejszenie ryzyka, że żywność się zmarnuje i zostanie wyrzucona, co w dobie trendów less waste i zero waste jest bardzo istotnym elementem wyborów konsumenckich.

• Opakowania próżniowe cechują się również higienicznością, uniemożliwiając przy tym żywności wyciek płynów i wydzielanie zapachu. Co więcej, znajdujące się w nich produkty w ogóle nie posiadają lub posiadają zmniejszone ilości substancji konserwujących, co może pozytywnie wpływać na nasze zdrowie.

• Dla firm zajmujących się obróbką i sprzedażą żywności, pakowanie próżniowe oznacza także dobrą prezentację produktów, ograniczenie kosztów produkcji i przechowywania oraz łatwiejszą dystrybucję.

Wady pakowania próżniowego:

• Wysokie koszty – zarówno urządzenia do pakowania próżniowego, jak i niezbędne opakowania są po prostu dość drogie. Rzecz jasna odczuwają to głównie duże przedsiębiorstwa zajmujące się pakowaniem żywności na masową skalę. Jeśli planujesz kupić zgrzewarkę próżniową na własny użytek, nie musi to być szczególnie duże obciążenie dla domowego budżetu, pamiętaj jednak o stosunku ceny do jakości urządzenia. Najtańszą zgrzewarkę kupisz za ok. 100 zł, jednak ceny tych najbardziej funkcjonalnych plasują się od 300 do nawet 1300 zł. Z kolei za bardziej profesjonalne zgrzewarki komorowe przyjdzie nam zapłacić nawet kilka tysięcy złotych.

• Choć z jednej strony pakowanie próżniowe pozwala przedłużyć przydatność żywności do spożycia i ograniczyć marnowanie jedzenia, z drugiej pakowanie w folię generuje duże ilości trudnych do przetworzenia plastikowych opakowań.

Czy pakowanie próżniowe jest zdrowe?

Choć pakowanie próżniowe przedłuża świeżość żywności, pamiętaj, że musi być ona przechowywana w odpowiedniej temperaturze, wilgotności i pH, a także przez odpowiedni okres. Nieprzestrzeganie tego zalecenia może powodować namnażanie się w żywności groźnych drobnoustrojów beztlenowych, odpowiedzialnych za zatrucia pokarmowe. Jak długo można przechowywać żywność pakowaną próżniowo? Dla każdego produktu ten czas będzie inny, choć ogólnie przyjmuje się, że dzięki próżni może wydłużyć się on nawet 5 razy!

Jakie urządzenie do pakowania próżniowego w domu wybrać?

Pokrewną metodą do pakowania próżniowego jest pakowanie w kontrolowanej atmosferze (controlled atmosphere packaging, CAP) polegające na regulowaniu wewnątrz opakowania stężenia dwutlenku węgla, tlenu, azotu i pary wodnej. Z kolei pakowanie w atmosferze modyfikowanej (modified atmosphere packaging, MAP) to utrwalanie żywności poprzez zastąpienie powietrza wewnątrz pojemnika specjalnym gazem lub mieszaniną gazów o właściwościach ochronnych. Metody CAP i MAP wymagają jednak bardziej profesjonalnego sprzętu i są stosowane głównie w firmach zajmujących się przetwarzaniem żywności. Do potrzeb indywidualnych najlepiej sprawdzi się proste pakowanie próżniowe, do którego potrzebujesz tylko zgrzewarki próżniowej, opakowań oraz (czasem) pompki.

Jeśli chodzi o pakowarki próżniowe, do wyboru masz urządzenia komorowe i listwowe. Zgrzewarki komorowe posiadają specjalną komorę, w której wnętrzu następuje odessanie powietrza i zgrzanie folii. Zaletą tych urządzeń jest szybkość, powtarzalność pracy, regulacja ciśnienia, opcja wypełniania gazem, a także możliwość korzystania z tańszych worków wykonanych z gładkiej folii. Wady? Przede wszystkim dość znaczne gabaryty urządzenia i jego wysoki koszt – z tych powodów pakowarki próżniowe wykorzystuje się głównie w dużych przedsiębiorstwach. Do użytku domowego lepiej kupić pakowarkę listwową – tańszą, mniejszą i bardziej poręczną. Do minusów tego typu sprzętu trzeba jednak zaliczyć niższą wydajność i konieczność korzystania z worków i folii moletowanych, cechujących się wyższym kosztem niż opakowania gładkie. Wybierając pakowarkę listwową, musisz zwrócić uwagę na kilka elementów, które wpłyną na komfort Twojej pracy.

Najważniejsze parametry pakowarek próżniowych:

• Długość listwy zgrzewającej – od niej zależy to, jak duże obiekty będziesz mógł pakować. Długość listwy będzie bowiem równa maksymalnej szerokości torebki, której możesz użyć. Najczęściej spotykane pakowarki posiadają listwę długości ok. 30 cm.

• Moc – zależy od niej szybkość pracy urządzenia. Warto zwrócić uwagę na ten parametr, zwłaszcza jeśli decydujesz się na zakup dużej zgrzewarki – im większe opakowanie, tym trudniej odessać z niego powietrze.

• Maksymalne podciśnienie – im wyższe podciśnienie, tym lepsze warunki do przechowywania żywności.

• Wydajność pompy – im wyższa, tym szybciej powietrze zostanie odessane z opakowania.

• Grubość folii / woreczków – każda zgrzewarka jest przystosowana do innej grubości opakowań, które można za jej pomocą zamknąć. Pamiętaj, że im grubsze woreczki, tym lepsza ich trwałość i odporność na uszkodzenia.

• Liczba zgrzewów – im więcej spoin wykona zgrzewarka, tym mniejsze ryzyko wystąpienia nieszczelności. Niektóre urządzenia wykonują podwójny lub nawet potrójny zgrzew, co jest szczególnie istotne w przypadku pakowania wilgotnych produktów np. mięsa.

Akcesoria i funkcje pakowarek próżniowych

• Praca manualna / praca automatyczna – pozwala na regulację odsysanego powietrza, dzięki czemu nie ma ryzyka zgniecenia miękkich i soczystych produktów.

• Wyświetlacz ciśnienia

• Funkcja zgrzewania worków z rolek

• Zasobnik do folii

• Wbudowany nóż

• Współpraca z pojemnikami próżniowymi

• Współpraca z zatyczkami do wina

• Funkcja suche/mokre

Rozmiękłe i nieapetyczne truskawki, zwiędła sałata, psująca się szynka, pleśniejące warzywa. Z pewnością to znasz. Pół biedy, gdy chodzi o intensywny aromat niektórych produktów. Gorzej jednak, gdy kolejna porcja jedzenia ląduje w koszu, bo znów nie zdążyłeś go zjeść przed utratą świeżości. W czasie gdy ruch less waste coraz bardziej zyskuje na popularności, warto nie tylko kupować mniej, ale zatroszczyć się także o odpowiednie przechowywanie jedzenia. Pakowanie próżniowe może stanowić znakomite remedium na problem marnowania żywności.