Bejcowanie drewna – kiedy i jak używać bejcy do drewna?

Szeroka paleta barw, łatwość stosowania oraz ciekawy efekt dekoracyjny sprawiają, że bejce od lat są niezwykle popularnym preparatem barwiącym do drewna. Idealnie sprawdzają się zwłaszcza w sytuacjach, kiedy zależy nam na nadaniu drewnianym elementom koloru, ale jednoczesnym zachowaniu rysunku jego słojów. Co to jest bejca? Jakie typy bejc do drewna można kupić? Gdzie warto je zastosować? Jakie kolory bejc są aktualnie modne? Jak prawidłowo przygotować drewno do barwienia i jak je bejcować? Przedstawiamy poradnik, w którym odpowiadamy na najczęstsze pytania dotyczące bejcowania drewna.

Bejca do drewna - co to jest?

Bejca jest środkiem wykorzystanym do dekoracyjnego barwienia drewna oraz powierzchni drewnopochodnych (np. sklejki, forniru, płyt wiórowych) lub niwelowania różnic odcieni na powierzchniach drewnianych. Jej głównymi składnikami są barwniki i pigmenty różnego typu, które rozcieńczane są w wodzie lub rozpuszczalnikach organicznych. Dzięki swojemu składowi oraz płynnej konsystencji bejca do drewna wnika głęboko w jego strukturę, zamiast – jak w przypadku farb kryjących - tworzyć warstwę na jego powierzchni. W efekcie uzyskuje się zabarwione na wybrany kolor drewno o dobrze widocznym usłojeniu.

Wbrew obiegowym opiniom bejca nie jest natomiast preparatem do zabezpieczania drewna przed czynnikami zewnętrznymi czy uszkodzeniami mechanicznymi. Z tego względu konieczne jest dodatkowe wykończenie bejcowanej powierzchni drewnianej np. lakierem, woskiem czy olejem do drewna. Dobrym rozwiązaniem jest także zastosowanie gotowego produktu łączącego cechy zarówno bejcy do drewna, jak i lakieru, czyli lakierobejcy.

Typy bejc do drewna

Biorąc pod uwagę skład bejc do drewna, można je podzielić na kilka kategorii. Ważną grupę stanowią niezwykle popularne ekologiczne bejce wodne, czyli preparaty barwiące stanowiące wodny roztwór barwników i pigmentów. Bejcę wodną (która nazywana bywa też bejcą pigmentową) można kupić gotową w sklepie budowlanym lub przygotować samodzielnie w domu. Drugie rozwiązanie jest tańsze, ale wiąże się z koniecznością rozpuszczenia bejcy w proszku w podanej przez producenta na opakowaniu ilości ciepłej wody.

Odrębnym typem bejc do drewna są bejce rozpuszczalnikowe, w których pigmenty rozcieńczane są w organicznych rozpuszczalnikach. Odznaczają się one krótszym czasem schnięcia, żywymi kolorami oraz większą odpornością na działanie promieni słonecznych niż w przypadku wodnych bejc do drewna. Dzięki dobrej tzw. rozlewności bejce rozpuszczalnikowe najczęściej stosowane są do malowania natryskowego.

Gdzie stosuje się bejce do drewna?

Bejce do drewna można stosować do elementów drewnianych wewnątrz pomieszczeń, jak również na zewnątrz. Najczęściej bejcuje się meble (również ogrodowe), ale coraz częściej wykorzystywane są do uzyskania ciekawego efektu na podłogach (bejcowanie parkietów i litych desek podłogowych), schodach, boazerii, stolarce okiennej i drzwiowej czy elementach tzw. małej architektury w ogrodzie.

Decydując się na bejcowanie elementów stojących na świeżym powietrzu, warto kupić specjalną bejcę do drewna na zewnątrz. Informacje o odporności na działanie wilgoci czy promieniowania słonecznego z pewnością znajdziesz na etykiecie produktu. Każdorazowo wymagają one dodatkowego zabezpieczenia lakierem, woskiem czy olejem do drewna (chyba że użyta zostanie lakierobejca)

Warto wiedzieć, że bejcę można wykorzystać do barwienia nie tylko drewna. Popularnym rozwiązaniem jest również bejcowanie sklejki oraz bejcowanie forniru czy płyt wiórowych. Z powodzeniem może być ona stosowana również do zmiany koloru betonu, tynków, nieimpregnowanej cegły. Niektórzy używają bejcę do drewna także do pokrywania powierzchni metalowych oraz plastikowych, na których widoczne są efektowne pociągnięcia pędzla imitujące naturalny rysunek drewna.

Modne kolory bejc do drewna

Bejce do drewna wszystkich typów oferowane są w palecie kolorów zbliżonej do naturalnych odcieni drewna zarówno europejskich, jak i egzotycznych gatunków drzew. Zazwyczaj jest to od kilkunastu do nawet kilkudziesięciu barw od jasnej sosny, przez bejcę orzech, dąb, kasztan, mahoń, aż po ciemne, niemal czarne bejce w odcieniach palisandru czy hebanu. Niektórzy producenci posiadają w ofercie bejce do drewna w żywych kolorach takich jak żółty, zielony, turkusowy, fioletowy, pomarańczowy, niebieski, czerwony. Doskonale nadają się one do barwienia elementów drewnianych do pokojów dziecięcych, ale także stolarki drzwiowej i okiennej zarówno wewnątrz pomieszczeń, jak i na zewnątrz. Ciekawy efekt można uzyskać, stosując do drewna o dużych porach (np. dębiny, jesionu, mahoniu) tzw. bejcę rustykalną. Podkreśla ona ciemnym kolorem słoje i pory drewna, a jasnym resztę, dając wrażenie zastosowania kilku różnych produktów barwiących.

Coraz częściej kupić można również bejce do drewna w stonowanych barwach pasujących do wnętrz w stylu minimalistycznym czy naturalnym. Są to m.in. czarne bejce i szare bejce do drewna. Niezwykle modne białe bejce doskonale spiszą się natomiast nie tylko w prostych wnętrzach skandynawskich, ale także tych urządzonych w stylu rustykalnym czy na dekoracjach w stylu shabby chic. Bejcowanie drewna na biało warto zastosować, gdy chcemy szybko i bezproblemowo rozbielić drewno bez konieczności stosowania ługu czy długo schnącej farby do drewna.

Warto pamiętać, że kolor bejcy do drewna da odmienny efekt na różnych gatunkach drewna. Barwa będzie bardziej wyrazista na jasnym drewnie sosnowym, jaworowym czy bukowym, a mniej widoczna na ciemnych gatunkach dębowych czy egzotycznych. Zdecydowanie ciemniejsze będzie również drewno, które zabejcujemy dwukrotnie, zachowując między pierwszym a drugim malowaniem czas schnięcia podany przed producenta. Różnice kolorystyczne przy użyciu tego samego produktu widoczne będą również na drewnie szlifowanym i tzw. surowym. W pierwszym przypadku kolor będzie delikatniejszy. Chcąc mieć pewność, że efekt po pokryciu konkretną kolorową bejcą do drewna mebla, podłogi czy drzwi odpowiadać będzie naszym oczekiwaniom, warto przed malowaniem wykonać próbę na niewielkim kawałku elementu i poczekać do jego całkowitego wyschnięcia.

Jak przygotować drewno do bejcowania?

To, czy bejcowanie zakończy się powodzeniem, w głównej mierze zależy od wcześniejszego przygotowania podłoża do nakładania bejcy. Barwiona powierzchnia powinna być sucha, wolna od zanieczyszczeń oraz wyszlifowana wzdłuż słoi. Jeżeli drewno jest surowe, tzn. nigdy nie było malowane ani impregnowane, wystarczy je delikatnie zwilżyć, np. przecierając wilgotną (ale nie mokrą!) szmatką. W efekcie podczas schnięcia uwydatnią się na drewnianej powierzchni wszystkie elementy wymagające szlifowania. Do szlifowania najlepiej wybierać papier ścierny o granulacji najpierw ok. 120-140, a następnie co najmniej 160-180.

W przypadku elementów drewnianych, które wcześniej były lakierowane lub malowane, przed bejcowaniem konieczne jest ściągnięcie starych powłok, np. szlifierką (z papierem ściernym o granulacji 60-80), cykliną czy szpachelką po podgrzaniu opalarką do drewna. Dopiero następnym krokiem jest wyszlifowanie drewna wzdłuż słoi papierem ściernym o granulacji od 120-140 aż po 200. Wyszlifowane drewno powinno się odpylić, np. suchą szmatką czy miękką szczotką od odkurzacza, odtłuścić szmatką nasączoną np. benzyną ekstrakcyjną i dopiero wtedy przystąpić do nakładania bejcy.

Jeżeli planujemy bejcowanie drewna sosnowego lub innych mocno żywicznych gatunków drewna, np. świerka czy jodły, warto pomyśleć o zastosowaniu preparatu gruntującego pod bejcę lub w roli tej użyć bezbarwnej bejcy. Dzięki temu zmniejsza się wchłanianie bejcy w drewno i niweluje się ryzyko reakcji chemicznej żywicy z pigmentami bejcy. Żywiczne sęki warto także zawczasu przetrzeć szmatką nasączoną benzyną ekstrakcyjną. W przypadku bejcowania drewna egzotycznego, trzeba pamiętać o przemyciu go trójchloroetylenem lub słabym roztworem wody i amoniaku. Problemów tego typu nie ma przy bejcowaniu drewna dębowego, które jest twarde, ale pozbawione żywicy i przerośniętych sęków, przez co równomiernie wchłania preparat barwiąc.

Czym nanosić bejcę na drewno?

Bejcę na drewno powinno nakładać się zgodnie z instrukcją producenta podaną na opakowaniu. Najczęściej stosowane jest bejcowanie ręczne, tj. z użyciem wąskiego pędzla o niezbyt długim włosiu (do ok. 30 mm) lub wałka gąbkowego, albo bejcowanie natryskowe z użyciem pistoletu do malowania podłączonego do kompresora. Pędzel zostawia na bejcowanej powierzchni podłużne, wyczuwalne pod palcami ślady w wynikające z nierównego rozprowadzania preparatu. Efekt ten doskonale pasuje m.in. do wnętrz rustykalnych czy chabby chic. Używając wałka, można mieć pewność, że bejca zostanie rozprowadzona równomiernie, a powierzchnia będzie całkowicie gładka. Podobnie jest w przypadku malowania natryskowego np. bejcą nitro. Osoby, które nie dysponują tego typu narzędziami, mogą bejcę nakładać na drewno gąbką lub czystą ściereczką, o ile producent nie zastrzeże, aby tego nie robić.

Jak bejcować drewno?

Gdy mamy już przygotowaną powierzchnię do barwienia, a także czysty pędzel lub wałek, należy dokładnie wymieszać bejcę. Dzięki temu preparat będzie miał jednolitą konsystencję, a w efekcie drewno w każdym miejscu będzie miało taką samą barwę. Ważne jest również, aby bejcowanie przeprowadzać w pomieszczeniu o temperaturze powietrza powyżej 10 stopni Celsjusza, aby nie wydłużać czasu jej schnięcia.

Jak nakładać bejcę? Najlepiej aplikować ją na drewno miejsce w miejsce, za każdym razem starając się nakładać taką samą ilość preparatu. Ruch wałka lub pędzla najlepiej prowadzić wzdłuż słojów, podobnie jak w przypadku wcierania bejcy szmatką lub gąbką.

Może Cię zainteresować:

• Impregnat, lakier czy olej? Czym zabezpieczyć drewno na zewnątrz?

• Farba do mebli – jaką wybrać? Czym pomalować meble?

• Woskowanie drewna – najważniejsze informacje i porady

• Olej do drewna – jaki preparat do olejowania drewna wybrać? Przydatne wskazówki