Jak i kiedy przycinać drzewa owocowe?

Kwiaty, krzewy ozdobne i warzywa są najpopularniejszymi roślinami sadzonymi w ogródkach przydomowych i działkowych. Jednak wiele osób próbuje także uprawy drzew owocowych, które wymagają bardziej złożonych zabiegów pielęgnacyjnych. Jednym z nich jest przycinanie – bardzo istotne z punktu widzenia zdrowia drzew i jakości wydawanych przez nie plonów. W jaki sposób wykonać cięcie drzew owocowych? Która pora roku jest do tego celu najlepsza? Kiedy przycinać drzewa owocowe posadzone jesienią, a kiedy te zasadzone wiosną? Przedstawiamy kompleksowy poradnik przycinania drzew w zależności od ich wieku i rodzaju.

Dlaczego warto podcinać drzewa owocowe?

Przycinanie drzewek owocowych jest jednym z najważniejszych zabiegów pielęgnacyjnych w ogrodzie. Wykonywany regularnie korzystnie wpływa na wygląd i kształt korony oraz zdolności drzewa do wydawania plonów. Podstawową funkcją przycinania jest oczywiście regulacja wysokości – ważna z powodu zbierania owoców, gdyż im wyższa roślina, tym trudniej je dosięgnąć. W przypadku młodych drzewek, które po wykopaniu ze szkółki mają uszkodzony system korzeniowy, chodzi również o przywrócenie równowagi między korzeniami a koroną.

Z drugiej strony cięcie drzew owocowych ma znaczenie dla ich zdrowia. Usuwając gałęzie połamane, stare lub chore, sprawiamy, że korona staje się bardziej przewiewna – mniejsza ilość liści to mniejsza wilgoć, przez co spada ryzyko rozwijania się grzybów i wirusów. Mniejsza liczba gałęzi ułatwia również wykonywanie oprysków. Właściwie przycięte drzewo jest również lepiej doświetlone, co sprawia, że jego owoce są słodsze, większe i lepiej wybarwione. Choć po przycięciu może być ich mniej, rekompensują to swoją jakością i rozmiarem.

Wiosna

Wiosenne przycinanie drzew owocowych wykonujemy około 7-14 dni po ich kwitnieniu. Mimo iż może wydawać się to inwazyjnym rozwiązaniem, w rzeczywistości zabieg jest dla drzewa w pełni bezpieczny. Jego zaletą jest osłabienie wzrostu rośliny, zmniejszenie i prześwietlenie korony oraz w efekcie, lepiej wybarwione, większe owoce. W przypadku młodych drzewek tego typu cięcie stosujemy najwcześniej 3-4 lata po posadzeniu, gdy ich korony są już ukształtowane.

Lato

Przycinanie drzew owocowych latem służy prześwietleniu korony i polega przede wszystkim na wycięciu wilków, powstałych po cięciu wiosennym. Porosłe nimi drzewo jest zbyt gęste i zbyt zacienione, co w konsekwencji może doprowadzić do wytworzenia niewielkich, słabo wybarwionych i mało słodkich owoców, a także być przyczyną zawiązania się małej ilości pąków na kolejny sezon. Letnie cięcie drzew owocowych jest zabiegiem bardzo bezpiecznym – latem panują na ogół dość wysokie temperatury, a powietrze jest suche, co zapobiega rozwojowi chorób grzybicznych i wirusowych. Co więcej, latem niektóre chorobotwórcze zarodniki grzybów po prostu nie są produkowane.

Przycinanie letnie wykonujemy mniej więcej na przełomie lipca i sierpnia. W przypadku drzew ziarnkowych (grusz i jabłoni) powinno ono nastąpić w okresie 4 tygodni przed zbiorem plonów. Usunąć powinniśmy mniej więcej 75% wilków, przycinając je u samej nasady. Pozostawić możemy te słabsze, rosnące bardziej poziomo i zlokalizowane w pobliżu owoców, którym dostarczają składników odżywczych. Na tego typu pędach w kolejnym sezonie zawiążą się owoce. Jeśli chodzi o drzewa pestkowe (m.in wiśnie, czereśnie, śliwy, brzoskwinie, nektarynki, morele, orzechy włoskie), cięcie letnie powinno być pierwszym cięciem w sezonie – zminimalizuje to ryzyko infekcji, na które podatne są tego typu drzewa. Przycinanie należy wykonać po zbiorze owoców.

Jak przycinać drzewa owocowe?

Wyróżniamy dwa rodzaje cięć: formujące i prześwietlające. Obcinanie drzew owocowych typu formującego stosuje się do młodych drzewek, mających od 1 roku do 4 lat. Niezależnie od tego, czy młoda roślina została zasadzona jesienią czy wiosną, pierwsze cięcie zawsze należy wykonać wiosną. Jeśli zmniejszymy koronę drzewa, uszkodzona przy wykopywaniu ze szkółki bryła korzeniowa będzie się lepiej regenerować. Cięcia prześwietlające stosujemy u drzew starszych niż 4 lata – zabieg polega na usunięciu gałęzi suchych, chorych i splątanych. W przypadku jabłonek, grusz, śliw, wiśni i czereśni celem jest stworzenie korony wrzecionowej, zaś korony brzoskwiń, moreli, leszczyn i orzechów włoskich mają posiadać formy zbliżone do naturalnych.

Jabłonie, grusze, śliwy

Drzewko z samym przewodnikiem (pniem) przycinamy na wysokości 70-90 cm. Dzięki temu w kolejnym roku uzyskamy roślinę z masywniejszym przewodnikiem i zarysowanym pierwszym piętrem korony.

Drzewo z lekko zarysowaną koroną (złożoną z 2-3 pędów) również skracamy do wysokości 70-90 cm. Następnie usuwamy wszystkie pędy zlokalizowane poniżej 50 cm wysokości pnia.

W przypadku drzewka rozgałęzionego, posiadającego około 5 pędów, najpierw wycinamy odrosty pojawiające się u jego podstawy. Usuwamy wszystkie pędy poniżej 50 cm wysokości pnia. Pędy znajdujące się powyżej, dłuższe niż 30 cm, skracamy o 10 cm. Dokładnie wycinamy gałązki, które grubością są zbliżone do pnia lub grubsze od niego, a także te rosnące pod kątem ostrym – bardzo ważne jest bowiem, by gałęzie wyrastały pod szerokimi kątami. Na zakończenie skracamy przewodnik 40 cm nad ostatnim pędem.

Wiśnie

Dokładnie wycinamy wszystkie pędy poniżej 40 cm wysokości pnia. Gałązki znajdujące się powyżej skracamy na 2-3 pąki od nasady. Pnia nie przycinamy. Na przełomie wiosny lub lata (w maju lub czerwcu) usuwamy pędy znajdujące się blisko szczytu, o grubości zbliżonej do pnia drzewka – mogą one stanowić konkurencję dla przewodnika.

Czereśnie

Młode drzewka z samym przewodnikiem przycinamy na wysokości 90-100 cm. W przypadku drzewek rozgałęzionych wycinamy pędy zlokalizowane poniżej 60 cm wysokości pnia. Przewodnik przycinamy 70 cm nad najwyżej położoną gałązką.

Brzoskwinie

Młodym drzewkom przycinamy przewodnik około 80 cm nad ziemią. Na drzewku, w około 20-centymetrowych odstępach, pozostawiamy 4 gałązki, symetrycznie rozłożone po obu stronach pnia. Górne skracamy na 2-3 pąki od nasady, zaś dolne na 4-6 pąków. Najniższy pęd powinien znajdować się 15-20 cm nad ziemią. Wszystkie pozostałe gałązki dokładnie wycinamy.

Morele

Młodym drzewkom skracamy pień 50 cm nad najwyżej położoną gałązką. Następnie usuwamy wszystkie pędy położone poniżej 50 cm od podłoża oraz pędy wyrastające pod ostrymi kątami. Wszystkie pozostałe gałęzie skracamy o ⅓.

Leszczyna

Po posadzeniu, leszczynę przycinamy 80 cm od ziemi. Usuwamy pędy znajdujące się poniżej 50 cm od ziemi. Na pniu pozostawiamy 5-7 symetrycznie rozłożonych pędów, które w kolejnych sezonach zaczną tworzyć koronę.

Orzech włoski

Drzewo to należy przycinać w lutym lub w sierpniu, gdyż cięcie w okresie wiosennym powoduje silny wyciek soków, sprzyjający powstawaniu infekcji. Przycinanie orzecha polega na usunięciu dolnych pędów na wysokości od 0,5 metra do 1,5 metra nad ziemią.

Podcinanie drzew owocowych – technika

Cięcie gałązek powinniśmy wykonywać zawsze pod kątem 45 stopni. Młode, jednoroczne drzewka przycinamy w odległości około 5 mm od pąka. Najwyższy punkt cięcia powinien znajdować się nad pąkiem, tak aby nie zalewała go spływająca z gałązki woda. Z kolei pąk nad którym znajduje się cięcie powinien być zwrócony na zewnątrz pnia. Dzięki temu pęd, który z niego wyrośnie będzie również skierowany na zewnątrz i niepotrzebnie nie zagęści drzewka.

W przypadku jabłoni, grusz i śliw stosujemy tzw. “cięcie na obrączkę”. Polega ono na przycięciu gałązki jak najbliżej pnia, a dokładnie nad zgrubieniem pędu. Wiśnie i czereśnie przycinamy “na czop”, czyli zostawiamy około kilkunastu centymetrów gałązki – z położonych na nich oczek w kolejnym sezonie wyrosną nowe pędy odmładzające koronę.

Obcinanie drzew owocowych należy przeprowadzać za pomocą narzędzi ostrych, czystych i wykonanych z materiałów dobrej jakości. Do przycinania cieńszych gałązek wystarczą sekatory i nożyce, jednak do przycinania drzew o grubszych konarach konieczne będą piły. Grube konary najpierw podcinamy od dołu, a następnie od góry. Bardzo ważne jest zabezpieczenie ran po cięciu – do tego celu można użyć specjalnych maści lub farby emulsyjnej z preparatem grzybobójczym.

Podcinanie drzew owocowych nie jest łatwym zabiegiem – zdarza się, że sprawia on problem nawet ogrodnikom. Dlatego dobrze się do niego przygotujmy, zaopatrzmy się w narzędzia dobrej jakości, poczekajmy na odpowiednią pogodę i przystąpmy do cięcia z dużym spokojem i cierpliwością. Efektem będą zdrowe, ładnie ukształtowane drzewka wydające dorodne, soczyste i słodkie owoce.